Skica Kopaoničke škole prirodnog prava 
O Kopaoničkoj školi
Kopaonička škola prirodnog prava rođena je pre trideset šest godina. Tokom svog postojanja, Škola je, sa vremenskim i prostornim širenjem, kontinuriano jačala i razvijala racionalnu koncepciju prirodnog prava. Vođena upravo tom koncepcijom, Kopaonička škola prirodnog prava na svo zlo ovog sveta uvek je odgovarala lepotom dobrog i pravičnog – Honeste vivere, alterum non laedere, sum cuique tribuere – Pošteno živeti, drugoga ne vređati i svakome dati ono što mu pripada. Škola to čini i danas.
Dosadašnji rezultati Kopaoničke škole prirodnog prava mogu se sagledati sa tri aspekta: naučni rezultati, izdavačka delatnost, međunarodni ugled.
Decembarski susreti
Kopaonička škola prirodnog prava, svake godine u tradicionalnom decembarskom terminu (13-17 decembar) organizuje susrete Škole pod stalnim pod stalnim naslovom PRAVDA I PRAVO i opštom temom koja se određuje za svaki godišnji susret. Kopaonička škola okuplja hiljade domaćih i inostranih pravnika – sa univerziteta, akademija, naučnih institucija, sudova, advokature, upravnih organa i javnih službi, privrednih društava i poslovnih asocijacija, bankarskih i osiguravajućih društava i drugih institucija. Svojim dosadašnjim opusom, Kopaonička škola je postala mesto intenzivnog razmišljanja o ulozi prava u modernom društvu. U tom smislu, ona je okupila misao Pravednog prava na prostorima demokratske kulture iz velikog broja različitih zemalja sveta. Kopaonička škola prirodnog prava je od 2005. godine, pod stalnim moralnim pokroviteljstvom Organizacije za obrazovanje, nauku i kulturu Ujedinjenih nacija – UNESCO.
Rad po katedrama i sekcijama
Polazeći od sistema postavljenog Heksagonom prirodnog prava kao izvorom i naučnim motivom, rad Kopaoničke škole prirodnog prava se odvija u sekcijama koje pripadaju odgovarajućim katedrama:
- Pravo na život – sekcije: život, zdravlje, ekologija, sport
- Pravo na slobodu – sekcije: krivičnopravna i procesna zaštita ličnosti, sloboda ličnosti, upravno-pravna zaštita slobode
- Pravo na imovinu – sekcije: opšta pitanja – kodifikacije, svojina i druga stvarna prava, svojina i nasleđe, ugovor i odgovornost za štetu, porezi, privredna društva, međunarodni privredni ugovori, arbitraža, osiguranje, radni odnosi, banke i bankarski poslovi)
- Pravo na intelektualnu tvorevinu (pravo učestvovanja u kulturnom životu zajednice, pravno na autorsko delo, pravo industrijske svojine, pravo učestvovanja u naučnom napretku)
- Pravo na pravdu – sekcije: sud u koneksitetu pravde – ustavno sudstvo, sudska praksa i uloga suda, međunarodni odnosi i pravda: međunarodno pravo – elementi inostranosti, pravo Evropske unije, pravna zaštita izbeglica
- Pravo na pravnu državu (teorijski koncept pravne države, praktična ostvarenja pravne države)
Naučni rezultati
U najznačajnije naučne rezultate Škole ulaze:
Teorija triparticije posvećena odnosu prirodnog prema pozitivnom pravu u smislu uzornog, supsidijarnog i korektivnog odnosa;
Demokratska kultura za razliku od simulovane i vulgarne demokratije, što znači vladavine većine koja može da se pretvori u tiraniju nad manjinom;
Tolerancija kao neophodni atribut demokratskog uređenja, kao izraz duhovne slobode i visokog stepena kulture razuma. Kad je reč o toleranciji, Škola je postavila Skicu tolerancije kao subjektivnog prava koje je proklamovano ustavom i regulisno zakonom. Po principu tolerancije, niko nema pravo da sebe stavlja iznad drugih i da silom, pluralizam života pretvara u monizam svoje vlasti;
Škola je konstatovala nesklad između proklamovanih i neostvarenih ljudskih prava i imenovala činioce tog nesklada (ekstremno siromaštvo, antipravne države, zloupotreba i politizacija ljudskih prava). U tom smislu, Škola je označila tačke mogućeg izlaska iz krize u koju je zapao koncept ljudskih prava;
Postavljena je teorija zloupotrebe ljudskih prava koja postoji kada se ljudska prava vrše protivno svrsi zbog koje su ustanovljena, a u clilju postizanja političkih, finansijskih ili vojno strateških ciljeva;
Primenjena je kategorija komutativne i distributivne pravde u sadašnjim uslovima i postavljeni su kriterijumi za razgraničenje zakonskog neprava od nadzakonskog prava;
Kopaonička škola prirodnog prava uvek je davala poseban značaj pitanju uloge i položaja suda u sistemu podele vlasti. U tom smilu, ostaće reči Osnivača Kopaoničke škole prirodnog prava, profesora Slobodana Perovića: „Svi smo delo prirode. Svi smo i deo prirode. Jednaki u dolasku i jednaki u odlasku. Kome onda ići po pravdu? Ići sudiji, znači ići pravdi. U ovih pet antičkih reči smeštena je čitava civilizacija prava i civlizacija sudstva. Iskazana je svrha prava i određen položaj sudije u ostvarenju te svrhe. Povučena je granica koja deli polje prava od pustinje neprava. Ali da bi nam sudija, kao živi pravednik, mogao dati pravdu, potrebno je da postoji pravedno pravo i da sudija takvo pravo pravedno primenjuje. Ako izostanu ova svojstva, onda se pravo pretvara u volju ii samovolju, tada na isotrijsku pozornicu stupaju oni koji sebe smatraju vlasnicima vremena, koji gaze pravo, nesmetano i nekažnjeno, kad god im ono zasmeta. I tada pravo doživljava brodolom. Ići takvom pravu i takvomm sudiji znači ići antipravdi“. U tom smislu, Škola je formulisala Dvanaest tablica sudijske nezavisnosti. Prema ovim tablicama, sudija je u izricanju pravde nezavisan od bilo koje vlasti osim vlasti legitimnog zakona. Vršeći svoju dužnost, sudije se izjašanjavaju o životu i slobodama ljudi i samim tim učestvuju u upravljanju pravdom. Veće dužnosti od te nema. Tim putem, Škola je podigla naučni i stručni glas protiv svakog nasilja kao opozicije umnosti i kao antipoda pravnoj državi i demokratskoj kulturi.
Kopaonička škola je nosilac inicijative za donošenje Građanskog zakonika Republike Srbije. Vlada Republike Srbije 2006. godine obrazovala Komisiju za izradu Građanskog zakonika. Predsednik Komisije bio je osnivač Kopaoničke škole prirodnog prava, akademik prof. dr Slobodan Perović. S obzirom na aktuelnost i značaj ove kodifikacije, Prednacrt Građanskog zakonika je kontinuirano bio predmet diskusije na zasedanjima Škole.
Naučni rezultati Škole posebno se ogledaju u Heksagonu prirodnih prava koji je okupio sve pravne i socijalne discipline oko šest stubova opšte civilizacije (život, sloboda, imovina, intelektualna tvorevina, pravda, pravna država). Akademik profesor Slobodan Perović, u svojstvu osnivača i predsednika Kopaoničke škole prirodnog prava, 1994. godine konstituisao je ovaj naučni Heksagon (zaštićen u Zavodu za intelektualnu svojinu Srbije) koji u suštini čini integritet prirodnih prava. Heksagon je izvor i naučni motiv decembarskih plenarnih susreta Kopaoničke škole pod stalnim naslovom “Pravda i pravo.”
Izdavačka delatnost
Pored naučnih rezultata, potrebno je istaći i izdavačku delatnost Kopaoničke škole. Ona se, pre svega, sastoji u publikovanju prispelih referata prema propozicijama objavljenog konkursa i to za svaki decembarski susret prema opštoj temi objavljenoj za odgovorajuću godinu. Za trideset jednu godinu objavljeno je oko 7.700 referata, raspoređenih prema strukturi Heksagona u šest katedri i 23 sekcije, što ukupno čini preko 130 tomova knjiga. svaki referat sadrži i rezime na jednom od stranih jezika, u najvećem broju, na engleskom jeziku.
U okviru izdavačke delatnosti, treba pomenuti, ne samo tomove knjiga, već i Završne dokumente koji, u smislu sinteze, izražavaju godišnje poruke sa Kopaoničkih susreta. Završni dokumenti se objavljuju na srpskom, a kad finansijske mogućnosti dozvoljavaju, i na stranim jezicima.
Izdavačka delatnost predstavljena je i knjigom Bibliografija radova Kopaonike škole prirodnog prava od 1987–2018. godine, gde se nalaze imena svih autora objavljenih referata, naslovi tih referata, kao i brojevi časopisa gde su objavljeni.
U okviru izdavačke delatnosti Škole, stoji značajno delo Deklaracija Kopaoničke škole prirodnog prava (2002. god.) koja čini sintezu rada Škole i putokaz njenog daljeg rada. Akademik profesor Slobodan Perović, u svojstvu osnivača i predsednika Kopaoničke škole prirodnog prava, učinio je predlog teksta ove Deklaracije na Završnoj plenarnoj sednici 2002. godine, na kojoj je Deklaracija prihvaćena, bez ikakvih izmena i dopuna. Ceo tekst Deklaracije izgrađen je u naučnom i organizacionom sistemu Heksagona prirodnog prava. Deklaracija je štampana u jednoj knjizi na šest jezika i to: engleskom, francuskom, nemačkom, španskom, ruskom i kineskom jeziku. Na ovaj način Deklaracija je postala dostupna širokom auditorijumu pravničkog sveta sa različitih jezičkih područja.
Međunarodni ugled Škole
Treća dimenzija Kopaoničke škole prirodnog prava ogleda se u veoma brojnom okupljanju najšire pravničke javnosti domaće i inostrane i međunarodnom ugledu Škole. Učesnici iz inostranstva dolaze iz preko 40 zemalja sveta (Nemačka, Francuska, Engleska, Italija, Austrija, Holandija, Grčka, Poljska, Mađarska, Rumunija, Bugarska, Portugalija, Španija, Turska, Švajcarska,SAD, Indija, Rusija, Belorusija, Kina, Brazil, Liban itd).
Kopaonička škola prirodnog prava se nalazi pod moralnim pokroviteljstvom UNESCO-a od 2005. godine s obrazloženjem da „projekti i publikacije Kopaoničke škole prava predstavljaju poseban interes za UNESCO i on će sigurno doprineti napretku ljudskih prava i ojačati međunarodno pravo. Njihova težnja se potpuno podudara sa tekućim procesom ljudskih prava u okviru sistema Ujedinjenih nacija( (u potpisu Koitchiro Matsura, Generalni sekretar UNESCO-a). Pokroviteljstvo UNESCO-a traje do danas. Ono nije samo protokolarnog karaktera, već je rad Škole od strane UNESCO-a ocenjen kao važan međunarodni događaj. Za Dvedeseti susret Škole, UNESCO je tim povodom uputio sledeće reči „UNESCO čestita svim srcem profesoru Slobodanu Peroviću, osnivaču Škole prirodnog prava na organizovanju ovog skupa. Mi smatramo da je Kopaonička škola prirodnog prava naš prirodni saveznik u zajedničkim naporima da se afirmišu osnovna načela u poštovanju ljudskih prava i ljudskog dostojanstva“ (Pierre Sane, pomoćnik Generalnog sekretara UNESCO-a).
Sumiranje rezultata
Pogled na dosadašnji rad Kopaoničke škole prirodnog prava daje mesta zaključku da je pod okriljem Škole u suštini stvoren jedan naučni pokret zasnovan na tradicionalnoj filozofiji pravde i racionalnoj koncepciji prirodnog prava koje je kodifikovano u okviru Organizacije Ujedinjenih nacija i drugih miroljubivih asocijacija i integracija. Rukovođen filozofijom prirodnog prava za koju je govorio da živi u večitoj mladosti, profesor Perović je, svojim naučnim opusom ugrađenim u Kopaoničku školu prirodnog prava, utemeljio i razvio originerni međunarodni univerzitet ljudskih prava.
Trideset drugi Susret Škole
Kopaonička škola prirodnog prava nastavlja sa radom, rukovođena tradicijom, idejama i vrednostima koje je utemeljio, profilisao i razvio njen osnivač, akademik prof. dr Slobodan Perović.
Na Skupštini Kopaoničke škole prirodnog prava održanoj 4. aprila 2019. u Beogradu, u prisustvu preko 150 učesnika, uglednih pravnika iz Srbije i inostranstva (akademika, profesora, predsednika sudova i brojnih sudija, advokata, kao i pravnika drugih profila), odlučeno je da Škola ubuduće nosi naziv „Kopaonička škola prirodnog prava – Slobodan Perović“, a za novog predsednika Škole jednoglasno je izabrana prof. dr Jelena S. Perović Vujačić.
Trideset drugi susret Škole biće održan na Kopaoniku, u tradicionalnom terminu od 13 do 17 decembra 2019. godine, sa opštom temom „Pravo i snaga umnosti – posvećeno osnivaču Kopaoničke škole akademiku prof. dr Slobodanu Peroviću“.
Na Skupštini Škole ustanovljena je i nagrada „Profesor Slobodan Perović“ za tri najbolja rada mladih učesnika Škole na temu „Pravo i snaga umnosti – posvećeno osnivaču Kopaoničke škole akademiku prof. dr Slobodanu Peroviću“.
Završna reč
“Izašla iz ranog detinjstva, Škola je danas stasala i po prirodnom pravu budućnost će joj doneti snagu i bogatstvo mladosti koja čvrsto stoji na umnosti prošlosti i autoritetu prava kao pravde, a ne kao nasilja jednih u odnosu na druge. I zato, vrata koja su u ovoj Školi otvorena, nikada se više ne mogu zatvoriti” (Slobodan Perović, Besede sa Kopaonika).